Formatief handelen:
Van toetsmoment naar leerproces

Steeds meer scholen zetten in op formatief handelen — een werkwijze waarin toetsing niet alleen draait om een cijfer, maar vooral om het ondersteunen van het leerproces. Formatief handelen helpt studenten inzicht te krijgen in hun ontwikkeling en laat hen actief meebouwen aan hun eigen leerroute.

Maar hoe geef je dit vorm in de praktijk? Hoe verzamel je als docent voldoende inzichten, zonder te verdrinken in administratie? En hoe zorg je dat studenten écht eigenaar worden van hun leerproces? Het e-portfolio van Simulise biedt hier een krachtige oplossing voor.

Wat is formatief handelen?

Formatief handelen betekent dat je als docent systematisch informatie verzamelt over het leren van je studenten, om hen daarmee gericht verder te helpen. Dit gebeurt bijvoorbeeld via observaties, feedback, checklists, peerreviews, of reflecties. Centraal staat de vraag: Waar staat de student nu? Waar moet hij of zij naartoe? En wat is daarvoor nodig?

In plaats van het eindresultaat, staat dus het leerproces centraal. Studenten worden aangemoedigd om doelen te stellen, zichzelf te evalueren en stappen te zetten richting verbetering.

Formatief handelen in Simulise

Het e-portfolio van Simulise ondersteunt formatief handelen op een natuurlijke en overzichtelijke manier. Als docent kun je:

Inzichten verzamelen en documenteren
In Simulise leg je observaties, feedback en reflecties eenvoudig vast. Deze informatie vormt een rijk beeld van de ontwikkeling van de student — méér dan alleen cijfers.

Feedback geven waar leerlingen écht iets aan hebben
Simulise maakt het makkelijk om doelgerichte en opbouwende feedback te geven. Je koppelt deze direct aan opdrachten, leerdoelen of zelfevaluaties.

Studenten laten reflecteren en regie geven
Studenten kunnen hun eigen werk verzamelen, reflecties schrijven, feedback verwerken en nieuwe doelen formuleren. Dit stimuleert zelfinzicht en eigenaarschap.

Formatieve cyclus ondersteunen
Simulise helpt bij het vormgeven van de cyclus van doelen stellen, leren, feedback ontvangen, reflecteren en bijstellen. Dit maakt het proces concreet en zichtbaar — voor student én docent.

Samenwerken aan ontwikkeling
Docenten, mentoren en eventueel ouders kunnen via Simulise meedenken en bijdragen aan het leerproces. Zo ontstaat er een breed gedragen beeld van de ontwikkeling van de student.

Minder cijfers, meer inzicht

Formatief handelen vraagt om een andere blik op leren: minder gericht op toetsen van het leren, meer gericht op toetsen voor het leren. Met Simulise breng je deze visie in de praktijk. Je creëert een leeromgeving waarin studenten groeien doordat ze feedback krijgen, reflecteren en bijsturen — niet omdat ze ‘moeten presteren’, maar omdat ze willen leren.

Wil je formatief handelen een plek geven in jouw klas of school? Ontdek hoe Simulise je hierbij ondersteunt en neem contact met ons op voor een demo of inspiratiesessie.

Veelgestelde vragen over formatief handelen

Wat is het verschil tussen formatief handelen en summatief toetsen?

Formatief handelen draait om het ondersteunen van het leerproces: het verzamelen van informatie om het leren te sturen. Het doel is dat leerlingen weten waar ze staan en hoe ze verder kunnen. Summatief toetsen (zoals een proefwerk) is bedoeld om het leren te beoordelen, vaak met een cijfer. Formatief en summatief kunnen naast elkaar bestaan, maar vervullen een ander doel.

Kost formatief handelen niet veel extra tijd?

In het begin vraagt het wat investering, vooral in het anders organiseren van je lessen. Maar op de lange termijn levert het tijd op: je krijgt beter zicht op wat leerlingen wel en niet begrijpen, waardoor je gerichter kunt lesgeven. Tools zoals Simulise helpen om observaties, feedback en voortgang makkelijk vast te leggen zonder extra administratieve druk.

Hoe zorg ik ervoor dat leerlingen formatieve feedback ook echt gebruiken?

Maak feedback onderdeel van een cyclus: laat leerlingen reflecteren op de feedback, doelen bijstellen en verbeteren. Geef ook expliciet tijd en structuur in de les om hiermee aan de slag te gaan. Met een e-portfolio zoals Simulise kunnen leerlingen feedback verwerken, eigen reflecties vastleggen en vervolgacties plannen — zo wordt feedback iets actiefs.

Kan ik formatief handelen toepassen in alle vakken?

Ja! Formatief handelen is geen vakinhoudelijke methode, maar een manier van denken en werken. In elk vak kunnen leerlingen doelen stellen, werk bespreken, feedback krijgen en verbeteren. Of het nu om een wiskunde-opgave, een betoog of een praktische opdracht gaat — inzicht in het leerproces is altijd waardevol.

Hoe houd ik overzicht als ik geen cijfers geef?

Formatief handelen betekent niet dat er helemaal geen beoordeling is — het betekent dat je gericht kijkt naar ontwikkeling. Door leerdoelen, observaties en feedback gestructureerd bij te houden, bijvoorbeeld via Simulise, heb je als docent juist méér inzicht in waar een leerling staat. Visuele overzichten in het e-portfolio helpen om snel te zien wie wat nodig heeft.